“Kadın İstatistikleri Projesine” göre Fas 2019’da en düşük puanı alan ülke oldu. Belki güvensiz bir ülkede yaşayan bir kadın olmak nasıldır merak ediyorsunuzdur?

Adım Hajar ve 25 yaşında Agadir, Fas’ta yaşayan bir kadınım. Burası eski ataerkil geleneklerin ve islami inanışların hüküm sürdüğü kolektif bir toplum. Kadınlar erkeklerden aşağı bir konumda görülüyor. Özgürlüğümüz oldukça kısıtlı, özellikle kırsal kesimlerde dışarı çıkmak, hayatı deneyimlemek ve geleceğimiz hakkında karar vermek çoğunlukla erkeklere bağlı. Kadınların ne yapması ya da ne yapmaması gerektiği ve hayatlarını nasıl yaşaması gerektiğini belirlemek çoğunlukla babanın, erkek kardeşin hatta bazen erkek akrabaların işi. Kadınların kafelerde erkeklerle yan yana oturması sadece birkaç on yıldır Fas’ın büyük şehirlerinde toplumsal olarak kabul edilebilir durumda.

2015’te, benim yaşadığım şehrin yanındaki muhafazakar bir şehir olan Inezgane’de etek giyen iki genç kadın öfkeli bir kalabalık tarafından saldırıya uğradı çünkü etek giymek uygunsuz bulunuyordu. Fakat şehir merkezinde kısa elbise giyen kadınlar kabul edilebiliyor. Bazen etek vb. giymek hayatınızı tehlikeye sokabiliyor, böyle bölgelerde kadınlar güvende hissedebilmek için bedenlerini örtmeye eğilimli oluyorlar.

Bana büyük ihtimalle toplumumda görmek istediğim değişimin kendisi olmamı söyleyeceksiniz fakat bunu yapamaktan oldukça korkuyorum. Eğer hakaretler duyarsam başımı eğip hızlıca uzaklaşırım, etek giymek istersem de turistik bir yere arabayla gittiğimde giyerim. Sokakta tek başıma yürümekten korkuyorum. Sokaktayken hakaretler işitmeye alıştım, yanıma yaklaşmadıkları sürece iyiyim. Faslı kadınlar her dışarı çıkışlarındaki gündelik tacize alışıklar. Arkamızdan ıslık çalınarak büyüdük ve normal olmadığı halde bize normalmiş gibi geliyor.

Aklımdan çıkaramadığım şöyle bir hikâye var. Fas’ın başkenti Rabat’ın sahilinde bir kıza iki erkek tarafından tecavüz edilmişti. Bu tür şeyler aileye utanç getirmemek için çoğunlukla saklanır fakat kız olayı dile getirecek kadar cesurdu. Fakat çoğu kişi ona “Sen ne giyiyordun?” diye sordu. Sanki suçlu oymuş da bu tecavüzü meşrulaştırır gibi. Ne olursa olsun bu hiçbir zaman erkeğin suçu değil, kadınların suçu.

Aileyi lekelediği için (Fas’ta kürtaj yasal değil) çoğu durumda tecavüze uğrayan kadın evden kovulur ya da kendi isteğiyle evden kaçar ve bir bebekle yalnız kalır, bulabileceği tek çıkış yolu fahişelik olabilir. Başkasının suçundan dolayı mahvolmuş bütün bir hayat.

Bence erkeklerle eşit olmayı beklemek çok iddialı, ben sadece saygı görmeyi bekliyorum.